Wbrew pozorom, marzenia o samodzielnym pływaniu pod żaglami są możliwe do zrealizowania przez każdego, kto naprawdę kocha żeglować. Bezpieczne prowadzenie jachtu wymaga jednak dobrej znajomości zarówno zasad ruchu na wodzie, jak i posiadania odpowiednich umiejętności praktycznych. Potwierdzeniem kompetencji w tym zakresie jest wodny odpowiednik prawa jazdy na określoną kategorię pojazdów, czyli patent żeglarski. Jak zdobyć uprawnienia do prowadzenia jachtów żaglowych, jak wyglądają egzaminy i do czego uprawniają poszczególne patenty? Zapraszamy do lektury!
Co to jest patent żeglarski i do czego uprawnia?
Patent żeglarski to ogólne określenie na dokument, który uprawnia do prowadzenia jachtu określonego rodzaju i wielkości po konkretnych wodach, zależnie od posiadanych uprawnień. W Polsce zgodnie z przyjętą obecnie klasyfikacją można zdobyć następujące patenty żeglarskie:
- patent żeglarza jachtowego – uprawnia do prowadzenia jachtów żaglowych po wodach śródlądowych, a także do prowadzenia jachtów żaglowych o długości kadłuba do 12 metrów po morskich wodach wewnętrznych oraz pozostałych wodach morskich w strefie do 2 Mm od brzegu, wyłącznie w porze dziennej. Co ważne, do ukończenia 16. roku życia uprawnienia te mogą być realizowane wyłącznie pod nadzorem osoby pełnoletniej posiadającej stopień żeglarza jachtowego lub wyższy, na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
- patent jachtowego sternika morskiego – uprawnia do prowadzenia jachtów żaglowych po wodach śródlądowych oraz do prowadzenia jachtów żaglowych o długości kadłuba do 18 metrów po wodach morskich.
- patent kapitana jachtowego – uprawnia do prowadzenia jachtów żaglowych po wodach śródlądowych i morskich.
Warto w tym miejscu dodać, że motorowodniacy posiadający zaawansowane uprawnienia muszą się martwić jedynie o to, jak zrobić patent żeglarski podstawowego poziomu, czyli patent żeglarza jachtowego. Wynika to stąd, że godnie z obowiązującymi w Polsce przepisami (Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 9 kwietnia 2013 r. w sprawie uprawiania turystyki wodnej (Dz.U. 2013 poz. 460, § 13 ust. 1 i 2) każda osoba posiadająca patent kapitana motorowodnego lub motorowodnego sternika morskiego posiada odpowiednio uprawnienia odpowiadające patentowi kapitana jachtowego lub jachtowego sternika morskiego, o ile posiada co najmniej patent żeglarza jachtowego.
Analogicznie, osoby posiadające patent kapitana jachtowego lub jachtowego sternika morskiego posiadają odpowiednio uprawnienia równoważne z patentem kapitana motorowodnego lub motorowodnego sternika morskiego.
Patent żeglarza — jakie wymagania trzeba spełniać?
Wymagania, jakie musi spełniać osoba chcąca uzyskać konkretny patent żeglarski, różnią się zależnie od danego patentu. Poniżej przedstawiamy wymagania na każdy patent żeglarski zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami.
Patent żeglarza jachtowego:
- ukończenie 14. roku życia nie później, niż w dniu egzaminu (od osób niepełnoletnich wymagana jest zgoda rodzica lub opiekuna na udział w egzaminie)
- pozytywne zaliczenie egzaminu z wymaganej wiedzy i umiejętności
Patent jachtowego sternika morskiego:
- ukończenie 18. roku życia (nie później, niż w dniu egzaminu)
- odbycie co najmniej 2 rejsów po wodach morskich w łącznym czasie co najmniej 200 godzin żeglugi
- pozytywne zaliczenie egzaminu z wymaganej wiedzy i umiejętności
Patent kapitana jachtowego:
- posiadanie patentu jachtowego sternika morskiego
- odbycie po uzyskaniu patentu jachtowego sternika morskiego co najmniej 6 rejsów po wodach morskich w łącznym czasie co najmniej 1200 godzin żeglugi, w tym:
- przynajmniej 400 godzin samodzielnego prowadzenia jachtu o długości kadłuba powyżej 7,5 metra
- odbycie co najmniej 1 rejsu o długości powyżej 100 godzin żeglugi na jachcie o długości kadłuba powyżej 20 metrów
- odbycie 1 rejsu o długości powyżej 100 godzin żeglugi po wodach pływowych z zawinięciem do co najmniej 2 portów pływowych
Zobacz także jak zdobyć patenty na motorówkę
Kurs żeglarski — jak zrobić patent żeglarski?
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami do podjęcia próby zdania egzaminu na patent żeglarza jachtowego oraz patent jachtowego sternika morskiego nie jest wymagany żaden kurs żeglarski, jednak w praktyce najlepiej jest skorzystać z kursu żeglarskiego. Powód jest prosty: o ile teorii można się łatwo nauczyć samodzielnie, o tyle w zakresie praktyki samodzielna nauka jest niezwykle trudna, a w wielu kwestiach wręcz niemożliwa bez opieki i nadzoru doświadczonego instruktora. Z tego względu dobrze jest zdecydować się na kurs żeglarski, w trakcie którego można zdobyć wszystkie umiejętności, jakie będą potrzebne, aby uzyskać patent żeglarza jachtowego czy patent jachtowego sternika morskiego.
Jak wygląda egzamin na patent żeglarza?
Jak zdobyć patent żeglarski? Konieczne jest zdanie odpowiedniego egzaminu. Poniżej opisujemy ogólny przebieg egzaminów na poszczególne kategorie patentu żeglarskiego.
Egzamin na patent żeglarza jachtowego składa się z części teoretycznej i praktycznej, a do zdania egzaminu wymagane jest pozytywne zaliczenie obu części. Teoretyczna część to egzamin pisemny w formie testu jednokrotnego wyboru, zawierającego 75 pytań. Czas na rozwiązanie testu to 90 minut, a pozytywnie zalicza ją osoba, która udzieli poprawnych odpowiedzi na co najmniej 65 pytań.
W części praktycznej wymagane jest wykonanie określonych przez komisję egzaminacyjną manewrów, przy czym dla każdej egzaminowanej osoby manewry wskazywane są indywidualnie. Pozytywnie zalicza tę część każda osoba, która poprawnie wykona wszystkie wskazane manewry, przy czym każdy źle wykonany manewr można powtórzyć 1 raz. Egzamin praktyczny jest przeprowadzany na akwenie z dostępnym pomostem wyposażonym w urządzenia cumownicze i z dostępną boją cumowniczą, na jachtach typu slup mających kadłub o długości co najmniej 5,5 metra i posiadających silnik z biegiem wstecznym. Siła wiatru w czasie egzaminu musi zawierać się pomiędzy 1-5 stopni w skali Beauforta.
Egzamin na patent jachtowego sternika morskiego również jest dwuczęściowy (teoria i praktyka), przy czym część pisemna obejmuje test jednokrotnego wyboru (75 pytań) oraz zadanie nawigacyjne. Pozytywne zaliczenie tej części egzaminu wymaga udzielenia prawidłowych odpowiedzi na co najmniej 65 pytań oraz prawidłowego rozwiązania zadania nawigacyjnego. Czas przewidziany na część teoretyczną to 120 minut.
W części praktycznej egzaminowana osoba musi wykonać wybrane przez komisję egzaminacyjną manewry, określane indywidualnie. Pozytywne zaliczenie wymaga prawidłowego wykonania każdego manewru, a w przypadku błędu każdy manewr można powtórzyć 1 raz. Egzamin na patent jachtowego sternika morskiego przeprowadza się na jednomasztowych jachtach morskich o długości kadłuba co najmniej 7 metrów, które sa wyposażone w silnik z wstecznym biegiem. Akwen, na którym odbywa się egzamin, musi mieć dostępny pomost z urządzeniami cumowniczymi oraz boję cumowniczą. Wiatr w trakcie egzaminu musi zawierać się w zakresie 1-6 stopni w skali Beauforta.
Uzyskanie patentu kapitana morskiego nie wymaga egzaminu, a jedynie udokumentowania przez ubiegającą się o taki patent osobę spełnienia minimalnych wymagań oraz złożenia wniosku o wydanie patentu w Polskim Związku Żeglarskim. Konieczne jest także uiszczenie odpowiedniej opłaty, zgodnie z bieżącym cennikiem PZŻ.
Podsumowanie
Zdobycie patentu żeglarskiego jest doskonałym sposobem na rozpoczęcie niesamowitej przygody i wejście do wodniackiego świata. To nie tylko sport dla każdego, ale również okazja do poznania wielu miłośników sportów wodnych. A satysfakcja z samodzielnego prowadzenia jachtu to doświadczenie jedyne w swoim rodzaju, które trudno porównać z czymkolwiek innym — warto spróbować!