Choroba morska to szczególny rodzaj choroby lokomocyjnej, której objawy występują podczas podróży statkiem, bądź innym środkiem transportu wodnego, przede wszystkim o charakterze rekreacyjnym (np. na jachtach czy żaglówkach). Mechanizmy choroby morskiej nie zostały jeszcze do końca odkryte, ale uznaje się, że jedną z głównym przyczyn choroby są zaburzenia błędnika i sprzeczne sygnały wysyłane przez różne zmysły (przede wszystkim wzrok!) do naszego mózgu. Poruszając się dowolnym środkiem lokomocji nasze ciało jest bowiem równocześnie w spoczynku (nie wykonujemy czynności związanych z przemieszczaniem się) i w ruchu (przemieszcza się środek lokomocji, którym podróżujemy). Wiadomo natomiast ponad wszelką wątpliwość, że przykre objawy choroby morskiej mogą skutecznie zepsuć radość z każdego rejsu! Czym dokładnie jest choroba morska? Jakie są jej objawy? Jak można jej zapobiegać i czy da się ją wyleczyć?
Choroba morska – definicja i przyczyny
Choroba morska (i każda inna choroba lokomocyjna, nazywana również kinetozą lub chorobą ruchu) to zespół objawów (nudności, zawroty głowy, wymioty) wywołanych stanem, w którym dochodzi do niezgodności między sygnałami odbieranymi przez błędnik a wzrokowym postrzeganiem ruchu. Podczas poruszania się, które sami inicjujemy – wszystkie nasze zmysły są zgodne, co do tego, że wprawiamy nasze ciało w ruch, czego naturalną konsekwencją jest proces przemieszczania się. Inaczej sprawa wygląda podczas przemieszczania się za pomocą dowolnego środka lokomocji – sami nie wprawiamy naszego ciała w ruch, a jednak porusza się ono wraz ze środkiem lokomocji. Podróż statkiem (dowolną łodzią, żaglówką czy jachtem), a w niektórych przypadkach również tratwą czy innymi, mniejszymi pojazdami wodnymi (przede wszystkim w sytuacji, gdy korzystamy z nich w roli pasażera) jest właśnie taką sytuacją, w której nasz mózg może mieć problem ze zintegrowaniem bodźców płynących do niego z różnych źródeł.
Choroba morska – objawy
Choroba morska manifestuje się zespołem objawów – mogą one występować pojedynczo, w dowolnych konfiguracjach, bądź wszystkie równocześnie.
Do najczęstszych objawów choroby morskiej należą:
- ogólne złe samopoczucie
- ogólne osłabienie
- uczucie niewygody
- senność, zmęczenie
- brak apetytu
- nadmierna potliwość
- suchość w ustach / ślinotok
- zawroty głowy
- bóle głowy
- nudności
- wymioty.
Do tzw. objawów początkowych, zwiastujących atak choroby, zalicza się: złe samopoczucie, odczucie niewygody i braku apetytu oraz zmęczenie. Później mogą (ale nie muszą – w zależności od przebiegu / stopnia zaawansowania choroby morskiej) wystąpić pozostałe objawy, w tym: zawroty i bóle głowy, nudności i wymioty itd.
Objawy choroby morskiej częściej występują u dzieci, choć mogą również dotyczyć osób dorosłych (zarówno tych, które w dzieciństwie cierpiały na chorobę morską, jak i tych, u których ujawniła się ona dopiero w dojrzałym wieku). Ponadto objawy są zazwyczaj intensywniejsze, gdy przebywamy pod pokładem lub w łodzi podwodnej (np. takiej z przeszklonym dnem, przez które możemy podziwiać podwodne krajobrazy).
Choroba morska – jak zapobiegać?
Na choroby lokomocyjne nie ma lekarstwa, które mogłoby spowodować ich wyleczenie. Jednak wszystkim chorobom lokomocyjnym, w tym również chorobie morskiej, można obecnie skutecznie zapobiegać – stosując odpowiednio dobraną farmakologię (leki i środki homeopatyczne, w postaci tabletek, syropów, czopków i kropel – dostępne bez recepty lub na receptę), środki zewnętrzne (plastry / opaski uciskowe działające na zasadach akupunktury) oraz zachowując najważniejsze wytyczne dotyczące samego podróżowania i przygotowania do podróży.
Leki na chorobę morską
Leki należy stosować zgodnie z informacjami znajdującymi się w ulotce i/lub zgodnie z zaleceniami lekarza, który przepisał nam dany produkt – w większości przypadków konieczne jest zażycie preparatu odpowiednio wcześniej, np. 1-2 godziny przed rejsem. Plastry i opaski uciskowe można stosować samodzielnie lub jako uzupełnienie farmakologii – zakłada się je na nadgarstki, w taki sposób, by uciskały konkretny punkt na ciele (dokładna instrukcja dotycząca zakładania plastra / opaski jest zawsze dołączona do produktu).
Przygotowanie do rekreacji na wodzie
W celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia objawów choroby morskiej należy przed planowanym rejsem / rekreacją na wodzie:
- stosować lekkostrawną dietę, unikając dań typu fast food, słodyczy, napojów gazowanych, dużej ilości mocnej kawy i alkoholu
- wyspać się – wypoczęty organizm lepiej poradzi sobie z okiełznaniem niespójnych bodźców
- ubrać się stosowanie do warunków pogodowych, unikając przede wszystkim przegrzania organizmu
- przyjąć leki przeciw chorobie morskiej w odpowiednim momencie przed podróżą / rejsem.
Ważne jest również… pozytywne nastawienie! Stres wywołany rozmyślaniem o możliwości wystąpienia ewentualnych objawów choroby morskiej może obniżyć skuteczność zastosowanych środków zapobiegawczych.
Co robić podczas rejsu i rekreacji na wodzie
Czas wejść na pokład? O tych zasadach warto pamiętać podczas rejsu:
- przebywaj na górnym pokładzie – wszystkie miejsca znajdujące się niżej, pod pokładem, są bardziej narażone na rozmaite wstrząsy i kołysanie, które nasz organizm odbiera tam intensywniej
- zajmij miejsce przodem do kierunku płynięcia
- oprzyj się pokusie obserwowania fal – zdecydowanie lepszym pomysłem na rejs jest wybranie sobie odległego punktu (np. horyzontu lub widocznego w oddali lądu / wyspy) i skupieniu na nim wzroku
- nie patrz na innych pasażerów cierpiących z powodu objawów choroby morskiej
- bezwzględnie unikaj korzystania podczas rejsu z telefonu, tabletu czy komputera oraz zrezygnuj z czytania książki – skupienie wzroku na trzymanym w ręce przedmiocie, z pochyloną głową może spowodować wystąpienie objawów choroby lokomocyjnej nawet przy zastosowaniu środków zapobiegawczych
- miej zawsze pod ręką butelkę chłodnej wody – najlepiej popijać ją niewielkimi łykami
- możesz zaopatrzyć się w gumy miętowe lub miętowe cukierki do ssania
Atak choroby morskiej? Działaj!
Objawy choroby morskiej pojawiły się mimo zastosowania wszelkich środków zapobiegawczych? Podczas ataku choroby morskiej należy przede wszystkim starać się zachować spokój i nie panikować – stres jest czynnikiem, który może zaostrzyć wszystkie objawy. Z nudnościami możemy walczyć stosując odpowiednie techniki oddechowe lub po prostu starając się wyrównywać oddech (długi, świadomy wdech i taki sam wydech) oraz pijąc wodę. Odczucie kołysania możemy w sporym stopniu zniwelować kładąc się na podłodze pokładu, wzdłuż kadłuba.
Czytaj dalej: